به گزارش تابناک قم، سینما از روز ظهور تا به حال مخاطبان زیادی را با خود همراه کرده است؛ مخاطبان مصممی که چه کرونا باشد و چه نباشد سینما برایشان پا برجاست. با این تفاوت که بجای نشستن روی صندلی خشک و خوردن تنقلات در زیر چتر تاریک سالن سینما در روزهای عادی، در روزهای کرونایی روی کاناپه لم میدهند، هدفونی روی گوش مبارک قرار میدهند و در اتاقی پر از روشنایی احیاناً با ظرفی پر از تخمه هندوانه بلیط اینترنتی تهیه کرده و خود را به سینمای مجازی میرسانند.
راز و رمزهای پرده نقرهای در پس نگاه هزاران تماشاچی را نمیتوان فقط در بُعد اوقات فراغت ترجمه کرد، بلکه کارشناسان معتقدند تأثیرات اجتماعی و فرهنگی و حتی اقتصادی سینما بر بستر ذهن مخاطب بیشتر از جنبه تفریحی آن است. گرچه بر اساس آمار به دست آمده امروز اغلب مخاطبان سینما آثار سینمایی را برای پرکردن اوقات فراغت دنبال میکنند تا بهرهمندی و چینش خطوط فکری که شاید علت آن محتوای آثار سینمایی است.
چه چیزی اغلب آثار سینمای امروز را از رسالت اصلی خود یعنی تأثیرگذاری بر جامعه به فایده دسته چندم آن یعنی پرکردن اوقات فراغت تنزل داده است؟ تشریح این مسئله و همچنین بررسی دغدغه سینماگران امروز، وضعیت سینمای ایران نسبت به شرایط ایدهآل، شاخصههای آثار سینمایی دارای قدرت اصلاح فرهنگی و ... مواردی هستند که طی این گزارش در گفتوگو با چند تن از سینماگران و هنرمندان قمی مورد بررسی قرار گرفتهاند.
علی فرحناک که اکنون در حال پشت سر گذاشتن لحظههای چهل و هفتمین سال عمر خود است و در پرونده تحصیلیاش مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی به چشم میخورد، در گفتوگو با خبرنگار فارس در قم اظهار کرد: سابقه کارگردانی، تهیهکنندگی و بازیگری در عرصه تئاتر، تلویزیون و سینما را دارم.
وی علاوه بر بازی در تعداد زیادی تئاتر و فیلم سینمایی از جمله «راه بهشت» در سریالهای «آچمز» و «شرایط خاص» که از شبکههای سراسری رسانه ملی پخش شدند نیز ایفای نقش کرده است ولی مردم قم اغلب او را با بازی در سریالهایی که از شبکه استانی قم روی آنتن رفته است از جمله «لکههای تاریک»، «جاده تباهی»، «تلهکابین» و «مخمصه» میشناسند.
این بازیگر قمی که در جشنواره فجر سال 1398 نیز با بازی در فیلم «شنای پروانه» حضور داشت با بیان اینکه بررسی آمار فروش فیلمهای مختلف نشان میدهد رغبت مخاطبان نسبت به انواع فیلمهای سینمایی چطور بوده است عنوان کرد: بررسیها نشان داده است فیلمهایی که در رده فیلمهای تفکر برانگیز بودهاند و یا منتقد اجتماعی محسوب میشدهاند خیلی مورد استقبال قرار نگرفتهاند ولی از فیلمهای مفرح در ژانر طنز استقبال بیشتری صورت گرفته است.
فرحناک اذعان کرد: در جامعه امروز گرچه نسبت به گذشته رغبت بیشتری نسبت به فیلمهای سینمایی نشان داده میشود ولی حضور طیف افرادی که با اهدافی خاص سینما را دنبال میکردند و به نوعی جزو قشر متفکر و تأثیرگذار جامعه بودند در بین جامعه مخاطبان سینما کمتر شده است.
وی معتقد است استقبال از فیلمهای خوب سینمایی همچنان پررونق است و ادامه داد: یکی از دلایل حضور کمتر طیف متفکر جامعه در بین مخاطبان سینما کم شدن تولید فیلمهای تفکربرانگیز است.
بازیگر فیلم سینمایی «شنای پروانه» افزایش دغدغه پول و درآمد در بین سینماگران همانند سایر اقشار جامعه به دلیل شرایط نامساعد اقتصادی را علت کم شدن تولید فیلمهای تأثیرگذار دانست و گفت: در این شرایط اقتصادی سرمایهگذاران کمتر برای تولید فیلمهایی که بازگشت پول ندارند سرمایهگذاری میکنند و اغلب به سراغ فیلمهای کمدی و فیلمهایی که فروش بهتری دارند میروند.
مسائل اقتصادی در سینمای امروز حرف اول را میزند
فرحناک اضافه کرد: در سینمای امروز مسائل اقتصادی حرف اول را میزند نه کیفیت تولیدات چرا که وضعیت اقتصادی نامناسبی بر جامعه حاکم است.
وی با اشاره به رسالت سینمای انقلاب عنوان کرد: در گذشته فیلمهای تولیدی در خصوص انقلاب اسلامی ایران و دفاع مقدس بیشتر از اینکه جنبه هنری داشته باشند جنبه تبلیغی و قهرمان پروری داشتند ولی طی سالهای اخیر اتفاقات خوبی در زمینه تولیدات سینمایی تاریخ انقلاب و دفاع مقدس افتاده است که گر چه تعداد آنها کم است ولی از کیفیت هنری بسیار خوبی برخوردار هستند.
بازیگر فیلم سینمایی «شنای پروانه» ادامه داد: لازمه دوران گذشته تولید آنگونه طیف فیلم بود ولی اکنون باید آثار ناب سینمایی مانند در این موضوعات مانند فیلم «ماجرای نیمروز» به ثبت برسند که البته دارد این اتفاق میافتد و در تاریخ ثبت میشود.
فرحناک با بیان اینکه هنرمند برای زنده ماندن باید کار هنری کند گفت: افرادی که در شهرستان کار سینمایی میکنند اگر مورد حمایت جدی قرار گیرند در آینده ویترین سینمای کشور میشوند از این رو ضروری است از جوانانی که به دنبال فیلمسازی هستند حمایت لازم صورت گیرد تا آینده بهتری برای سینما ترسیم شود.
علی مقدم عضو دیگری از جامعه هنری استان قم است که در فروردین ماه 1370 چشم به جهان گشود. وی دیپلم نمایش دارد و دانشجوی انصرافی کارشناسی سینما است و در پرونده حرفهایاش کارگردانی، نویسندگی و بازیگری به ثبت رسیده است.
مقدم همواره حضور پررنگی در جشنوارههای بینالمللی، کشوری و استانی از جمله جشنواره بینالمللی تئاتر فجر، جشنواره بینالمللی کودک و نوجوان هند، جشنواره فیلم مقاومت، جشنواره بینالمللی آلماتی قزاقستان و ... داشته است.
بخش اصلی سینمای ایران فاصله چندانی نسبت به شرایط ایدهآل ندارد
این بازیگر جوان قمی علاوه بر سوابق اجرایی متعدد دستی هم در عرصه پژوهشی دارد و آثار درخوری در این زمینه ارائه کرده است.
مقدم در گفتوگو با خبرنگار فارس در قم با اشاره به وضعیت سینمای ایران نسبت به شرایط ایدهآل عنوان کرد: برای بررسی وضعیت ایدهآل سینما ابتدا باید این مسئله را تشریح کرد که حالت ایدهآل در سینما چه نقطهای است و اینکه اگر در سینمای ایران به وضعیت ایدهآل رسیدهایم نسبت به کدام سینمای جهانی باید سنجیده شود؟ نسبت به سینمای روسیه، یا ایتالیا، یا هالیوود، یا فیلمهای دهه شصت خود ایران، یا سینمای قبل از انقلاب یا ... ؟!
وی ادامه داد: طی یک بررسی معمولی مشخص است که برخی از فیلمهای بدنه سینمای ایران با شرایط ایدهآل فاصله بسیاری دارد که لازمه هر سینمایی است و بیشتر جنبه تجاری دارند ولی بخش اصلی سینمای ایران فاصله چندانی با شرایط ایدهآل ندارد.
این کارگردان جوان قمی اضافه کرد: بسیاری از فیلمسازان ایرانی در مدیومهای بینالمللی فیلم میسازند و به جشنوارههای بینالمللی هم راه پیدا میکنند و برخی نیز در این جشنوارهها صاحب امتیاز و رتبه میشوند که این نشان میدهد سینمای ایران نسبت به شرایط ایدهآل فاصله چندانی ندارد.
مقدم اذعان کرد: سینمای ایران از نظر سختافزاری و تجهیزاتی فاصله زیادی نسبت به شرایط ایدهآل دارد و همچنین از نظر مفهومی در زمینه فیلمنامه نویسی این فقر در سینما وجود دارد.
وی بیان کرد: در زمینه ادبیات نمایشی هر چند نقاط روشن و پر باری در تاریخ ادبیات، سینما و تئاتر، فیلمنامهنویسان و نمایشنامهنویسان حرفهای و اساتید بزرگی در این عرصه داشتهایم و پایههای خوبی برای نویسندگی گذاشتهاند ولی ضعف در این قسمت سینما را میتوان حس کرد.
ارائه فعالیت بهتر در سینما باید به دغدغه هر سینماگر تبدیل شود
این کارگردان قمی ترویج و آموزش بازیگری به شیوه غلط را از دیگر نقاط ضعف سینمای ایران در بعد سختافزاری دانست و گفت: مشاهده میشود گاهی بازی یک چهره سینمایی عدهای را علاقهمند به بازیگری میکند و این افراد بعد از ورود به عرصه بازیگری میخواهند همان نوع بازی را به صورت کپی ارائه دهند که این در صورتی خوب است که کپیبرداری مناسب از یک بازی و بازیگر خوب صورت گرفته باشد که البته تعداد بازیگران خوب در سینما از تعداد انگشتان دست هم کمتر است و عدهای از بازیگران تنها به دلیل چهرهشان بازیگر شدهاند.
مقدم معتقد است هر کسی در هر شاخه شغلی در سینما باید تمام دغدغهاش انجام کار خود به بهترین صورت باشد و اضافه کرد: هر فعال سینمایی باید به صورت آکادمیک، با مطالعه در خصوص فعالیت خود و همچنین کسب تجربه به مرور زمان خود را برای ارائه بهتر فعالیت سینمایی ارتقا دهد تا کار خود را به بهترین صورت به انجام برساند و در نهایت یک گروه بتواند کار منحصر به فردی را ارائه دهد.
وی بیان کرد: این روزها با شیوع بیماری کرونا وضعیت بازیگران و سینماگران خیلی رو به راه نیست چون وضعیت تئاتر و سینما خیلی خوب نیست و امید است این بحران که تمام کشورهای جهان را درگیر خود کرده است هر چه زودتر رو به بهبودی رود و به شرایطی بهتر از قبل دست یافت.
صدیقه مشایخی بازیگر، کارگردان و نویسنده 37 ساله قمی است که لیسانس ادبیات نمایشی دارد و فیلمنامهنویسی در عرصه سینمایی را خوب میداند.
وی در تئاترها و آثار هنری متعددی از جمله «مهندس واشینگ کلوز» و «دراماپادکست مقتل آب» به عنوان بازیگر به ایفای نقش پرداخته است و کارهای او نیز به جشنوارههای مختلف راه یافته است.
«بومیگرایی» موجب ارتباط عمیق و همزادپنداری نافذ مخاطب با اثر سینمایی میشود
مشایخی که در حال حاضر در سمت نایب رئیس انجمن نمایش قم در حوزه تئاتر نیز مشغول به فعالیت است در گفتوگو با خبرنگار فارس در قم بیان کرد: شاخههای مختلف هنری و به ویژه سینما موظف به فرهنگسازی و ایجاد جریان فرهنگی مطلوب در جامعه است و در این راستا باید به صورت کارشناسانه به نقاط ضعف فرهنگی اشاره کند و از سویی دیگر باید نقاط قوت فرهنگی را ترسیم کرده و به رخ بکشد.
وی حمایت از سینماگران و آثار سینمایی را وظیفه مردم در قبال سینما دانست و عنوان کرد: وقتی یک اثر سینمایی به وظیفه اصلی خود که فرهنگسازی است عمل کند وظیفه جامعه و مردم این است که به این اثر توجه کنند، آن را ببینند و از آن حمایت کنند.
این بازیگر قمی، سینمایی را دارای قدرت اصلاح وضعیت فرهنگی جامعه دانست که دارای مجموعه ویژگیهای خاصی از جمله «مؤلفگرا» باشد و اضافه کرد: مؤلف بودن سینما یعنی سعی کند همواره حرف جدید بزند و تکرار مکررات نباشد چرا که اگر تکرار باشد قبلاً گفته شده است و نیازی به آن احساس نمیشود.
مشایخی ادامه داد: سینمایی که میخواهد اثرگذار واقع شود باید از «کیفیت» بالایی در زمینههای مختلف از جمله ایدهپردازی، نویسندگی، بازیگری، تصویربرداری و ... برخوردار باشد چرا که بررسیها نشان داده است آثار بیکیفیت یا دارای سطح پایین کیفی تأثیرگذار نیستند.
وی «بومیگرایی» را رکن مهم دیگری در تأثیرگذار بودن آثار سینمایی دانست و بیان کرد: به تصویر کشیدن آداب و فرهنگهای بومی در آثار سینمایی باعث ایجاد حس نزدیکی بین مخاطبان و اثر و ارتباط عمیقتر مخاطبان با محتوا و همزادپنداری نافذتر بیننده میشود.
این فیلمنامهنویس قمی اذعان کرد: متأسفانه اغلب آثار سینمای ایران در حال حاضر متأثر از سینمای غرب است از این رو قدرت اصلاح فرهنگی جامعه را ندارند در حالیکه اثر هنری قدیمی مثل مهمان مامان یا آثار آقای مجیدی همچون بچههای آسمان و به رنگ خدا با به تصویر کشیدن خانوادههایی که کاملاً رنگ و بو و فرهنگ ایرانی داشتند و بومیگرایی در آنها به وضوح مشاهده میشد ارتباط بهتری با مخاطبان برقرار میکردند و تأثیر بهتری بر جامعه بر جای میگذاشتند.
به یقین سینمای ایران با دارا بودن ظرفیتهای متعدد و بیشماری چون استقلال، جوانگرایی، نوآوری و... و همچنین بهرهمندی از هنرمندان حرفهای در بخشهای مختلف از جمله فیلمنامهنویسی، کارگردانی، بازیگری و ... میتواند با رویکردی بومی خود را به جایگاه بلندتری در عرصه ملی برساند و حتی با افزایش کیفیت سختافزاری در عرصه بینالمللی نیز درخشانتر ظاهر شود.
ارتقا جایگاه سینمای ایران در عرصه ملی و بینالمللی نیازمند حمایت همهجانبه مردم از آثار خوب سینمایی با محتواهای اثرگذار و تأمین سینماگران به منظور کاهش دغدغههای مادی آنان و معطوف شدن تمرکز فعالان این عرصه بر ارائه آثار باکیفیت است.