با بررسی قوانین تنظیم خانواده در سالهای گذشته، بیشک «فرزند کمتر، زندگی
بهتر» شعاری ملموس برای خانوادهها بود. به دلیل شرایط خاص و همچنین رشد
جمعیتی آن زمان، قوانین تنظیم خانواده برای داشتن فرزند کمتر اجرا شد.اما
در سال 90 سیاستهای تنظیم جمعیت بهقدری تاثیرگذار بود که1/3 درصد نرخ
جمعیت در یک دوره 5 ساله کاهش یافت. تاثیر این سیاستها امروز در بین
خانوادهها همچنان ماندگار است، اما جدای از بالا رفتن سن ازدواج، وضعیت
اقتصادی و همچنین اشتغال زنان، پایین بودن نرخ ناباروری هم از عوامل
تاثیرگذار بر کاهش جمعیت به شمار میرود.
با توجه به اهمیت تعدیل جمعیت و ازدیاد زاد و ولد در بین زوجها و
خانوادهها، سیاستهای حمایتی برای افزایش جمعیت ازسوی مقام معظم رهبری به
دولت ابلاغ شد. ارتقای پویایی و بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ
باروری، رفع موانع ازدواج، ترویج تشکیل خانواده، کاهش سن ازدواج و همچنین
اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران در دوره بارداری و شیردهی و همچنین پوشش
بیمهای هزینههای زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان مهمترین
دستاوردهای این سیاستهای کلی جمعیتی است.
طبق گفتههای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان، نرخ باروری در
استان بالاتر از نرخ کشوری است و تنها 5/5 درصد از زوجهای یزدی مشکل
ناباروری دارند. هرچند نرخ باروری از میانگین کشوری در استان بالاتر است،
ولی باید با اجرای سیاستهای تشویقی درصد باروری استان را بالاتر برد.
شرایط اقتصادی؛ بهانهای برای تک فرزندی
یک خانم 35 ساله یزدی که 5 سال از ازدواجش میگذرد و هنوز فرزندی ندارند در
پاسخ به وجود فرزند در خانواده یا داشتن فرزند بیشتر میگوید: فرزند
بیشتر؟! مگر در بحران اقتصادی موجود داشتن فرزند مناسب است؟! من و همسرم
شاغل هستیم و هنوز برنامهای برای تربیت فرزند نداریم. داشتن فرزند نیاز به
امکانات خاصی دارد. اکنون به آن فکر نمیکنیم.
«مهسا مزیدی» میافزاید: خودم در خانواده پرجمعیتی دنیا آمدهام و درک
کاملی دارم که والدینم برای بزرگ کردن و برآوردن نیازهای هر یک از ما چه
سختیهایی کشیدهاند. زوجها امروز بیکاری، سختی ازدواج، مخارج گران زندگی و
تحصیل را بهعینه تجربه کردهاند؛ به همین دلیل برای ساختن آینده بهتر به
سمت تک فرزندی یا نداشتن فرزند رو آوردهاند.
یک شهروند یزدی معتقد است علاوهبر مشکل اقتصادی و همچنین افزایش «تک
فرزندی»، مسائل دیگری ازجمله ناباروری که امروز بسیاری از خانواده ها با آن
روبهرو هستند هم میتواند بر کاهش جمعیت تاثیرگذار باشد.
«علی مهدیان» که 5 سال است ازدواج کرده و با مشکل ناباروری روبهروست، بیان
میکند: من و همسرم 5 سال است که ازدواج کردهایم. با توجه به بالا بودن
هزینههای درمانی و همچنین بهرهگیری از تکنیکهای درمان ناباروری تنها یک
بار برای چکاپ و بررسی مشکل به پزشک متخصص مراجعه کردیم، ولی دیگر جرات
رفتن به این مرکز را نداریم.
به گفته وی، باید برای زوجهای ناباروری که مشکل مالی دارند تسهیلات و
امکاناتی فراهم شود تا برای درمان به مراکز ناباروری با پوشش بیمهای
مراجعه کنند. این امر هم باعث تشویق آنها و همچنین درمان و افزایش نرخ
جمعیت خواهد شد. وقتی بهرهگیری از هر تکنیک میلیونها تومان هزینه داشته
باشد، زوج ها چگونه میتوانند به داشتن فرزند امیدوار باشند.
یک بانوی یزدی در گفتوگو با همشهری میگوید: سن ازدواج به دلایلی بالا
رفته، همچنین بیشتر زنان با توجه به بالا رفتن شان اجتماعیشان شاغل هستند،
دیگر چطور میشود نرخ جمعیت در استان بالا باشد و انتظار زاد و ولد داشته
باشیم؟
«نرگس سالاری» میافزاید: پسر من 4 سال است که ازدواج کرده، هنوز در انتظار
داشتن نوه لحظهشماری میکنم، ولی آنها وضعیت اقتصاد و شاغل بودن را بهانه
میکنند. درحالیکه از عواقب آن بیخبر هستند و با این فاصله زیاد آنها
با مشکل ناباروری روبهرو خواهند شد.
ازدواج و باروری، آیتم های موثر بر جمعیت
معاون فناوری اطلاعات و آمار جمعیتی ثبت احوال استان میگوید: ازدواج،
باروری، طلاق و وفات آیتمهای مهم و موثری بر نرخ جمعیت هستند و باید
سیاستهای جمعیتی را با در نظر گرفتن تحولات جمعیتی تدوین کرد. «فاطمه
فاتحی» بیان میکند: با هدف بررسی سیاستهای جمعیتی و تدوین برنامههای
راهبردی جمعیت، «شورای راهبردی جمعیت» به ریاست استاندار و همچنین دبیری
ثبت احوال تشکیل شده است. این شورا حرکات و مسائل مرتبط با جمعیت استان
همچنین ویژگیها و شاخصها را با برنامهریزی، آسیبشناسی و بررسی خواهد
کرد.
پیشنهادی برای افزایش نرخ باروری
رئیس پژوهشکده علوم تولیدمثل استان میگوید: 11 درصد زوجهای ایرانی
نابارور هستند. این امر در افزایش طلاق و کاهش جمعیت تاثیرگذار است. در
استان هم 5/5 درصد زوجها مشکلات مرتبط با ناباروری دارند. در بین زوجهای
نابارور 30 تا 40 درصد را مردان و 50 درصد را زنان تشکیل میدهند و 10 درصد
هم ناشناخته است.
«عباس افلاطونیان» اظهارمیکند: تفت کمترین و بهاباد بیشترین نرخ ناباروری
را به خود اختصاص دادهاند. با توجه به سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری،
به جای تشویق به فرزندآوری برای خانوادههایی که چند فرزند دارند، باید
تلاش کرد تا زمینه ازدواج 13 میلیون جوان را فراهم کرد.
نرخ باروری یزد، بالاتر از میانگین کشوری
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد میگوید: 15 تا 17 درصد
از زوجهایی که تشکیل زندگی میدهند با مشکل ناباروری روبهرو هستند. با
توجه به همترازی درمان ناباروری با علم و تکنیک بهروز دنیا، اقدامات موثری
برای درمان ناباروری انجام شده است.
«محمدحسن لطفی» ادامه میدهد: نرخ باروری در استان2/7درصد و از میانگین
کشوری بالاتر است، ولی با توجه به اینکه حداقل نرخ ناباروری به شمار
میرود، باید تلاش کرد «نرخ باروری» به نقطه ایدهآلی برسد و شاخصهای
سلامت خانواده و باروری را در جامعه استان افزایش داد.
افزایش سن ازدواج و رشد ناباروری
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد میگوید: 22 تا 32 سالگی
بهترین زمان برای باروری است. میزان ناباروری در این گروه سنی16 درصد و از
تمام سنین دیگر پایینتر است؛ اما از سن20 پایینتر و از سن 32 بالاتر، با
افزایش میزان ناباروری روبهرو میشویم، درنتیجه میزان درمان ناباروری در
این سنین بهشدت کمتر از سنین دیگر است.
به گفته «محمدحسن لطفی»، تغییرات ساختاری اجتماعی، رشد فردگرایی و تجرد،
تحصیلات عالی و اشتغال زنان و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی آنها، تغییر
زمانبندی در فرزندآوری و همچنین کاهش ازدواج و مشکلات اقتصادی از علل
تغییرات شاخص باروری در کشور هستند.